Rodzicom dzieci mających trudności w nauce, którzy otrzymują opinię/orzeczenie z poradni Psychologiczno – pedagogicznej dotyczącej tych problemów u ich dzieci być może czasem trudno jest zinterpretować wyniki badania i zalecenia z nich wynikające. Chciałabym zaprezentować interpretację wyników badań o których najczęściej można przeczytać w dokumentach, które otrzymujemy w wyniku badania w poradni oraz przedstawić przykładowe sposoby realizacji zaleceń. Jest to bardzo ważne, jeśli chcemy pomóc dzieciom z trudnościami w nauce pisania i czytania, wadami wymowy – tylko wspólnie (dzieci i rodzice współpracujący z nauczycielem terapeutą) możemy odnieść największy sukces.
1. Analiza i synteza – to najogólniej rzecz ujmując, umiejętność dokonywania rozkładu całości na części oraz scalania tych części w całość. Najczęściej pojęcia te stosuje się w odniesieniu do umiejętności czytania i pisania, jednak dotyczą one także procesów poznawczych, doznań zmysłowych (wzrokowych, czuciowych, ruchowych, słuchowych).
2. Analiza głoskowa i sylabowa – to umiejętność rozkładania słów na głoski i sylaby
Przykładowe ćwiczenia analizy głoskowej (i sylabowej):
- wskazywanie przez dziecko ilustracji rozpoczynającej się na daną głoskę (sylabę),
- wskazywanie przez dziecko ilustracji kończącej się daną głoską (sylabą),
- odszukiwanie ilustracji, która ma w środku wskazaną głoskę, (sylabę)
- wymyślanie przez dziecko wyrazów rozpoczynających się (kończących się) na daną głoskę (sylabę),
- grupowanie wyrazów (ilustracji) zaczynających się lub kończących taką sama głoską (sylabą),
- zabawa „łańcuszek” polegająca na wymyślaniu wyrazów, których ostatnia głoska jest jednocześnie pierwszą głoską kolejnego wyrazu,
- zabawy wyrazowe – dziecko podaje jaka jest pierwsza, druga, trzecia, itd. głoska wyrazu wypowiedzianego przez nauczyciela.
- dzielenie wyrazów na sylaby – odszukiwanie sylaby w której znajduje się dana głoska,
- śpiewanie piosenek z podziałem słów na sylaby.
Przykładowe ćwiczenia syntezy głoskowej (sylabowej):
- zabawy głoskowe (sylabowe) – domina, loteryjki,
- zagadki głoskowe (sylabowe) – wymieniamy głoski (sylaby) a dziecko mówi jaki powstanie wyraz po ich połączeniu,
- puzzle głoskowe (sylabowe) – ilustracja pocięta na tyle elementów ile jest głosek (sylab) w wyrazie.
3. Analizator wzrokowy: odpowiedzialny za odbiór informacji wizualnej. Jego prawidłowe funkcjonowanie jest niezbędne w nauce czytania i pisania. Niewłaściwe funkcjonowanie analizatora wzrokowego w zależności od tego, gdzie znajduje się jego uszkodzenie może powodować:
– problemy z widzeniem (całkowity brak wzroku lub ubytki w polu widzenia),
– trudności w odróżnianiu podobnych kształtów (np. liter l – ł – t, symboli E – 3, nut),
– trudności w dokonywaniu analizy wzrokowej obrazka (wyróżnianiu z niego szczegółów, wskazaniu brakujących elementów),
– trudności w analizie literowej wyrazu,
– trudności w dokonywaniu syntezy wzrokowej (spostrzeganiu i rozpoznawaniu wyrazów, tekstów, schematów, obrazów, map),
– trudności w pisowni ortograficznej wyrazów, której nie tłumaczą reguły ani wymowa.
4. Zaburzenia percepcji wzrokowej: objawiają się u dzieci trudnościami w rozpoznawaniu i nazywaniu przedmiotów na ilustracjach, w rozumieniu treści przedstawionych graficznie, rozpoznawaniem małej liczby szczegółów, problemami w rysowaniu i odwzorowywaniu kształtów z pamięci i według wzoru. Dzieci mają trudności w przepisywaniu ze wzoru oraz w pisaniu z pamięci, mylą litery podobne (l-ł-t, a-o, a-ą, c-e, b-d-p-g, w-m, n-u). Ich pismo często jest niekształtne, pomijają znaki diakrytyczne, odwracają kolejność liter w grupach wyrazowych, tempo pisania i czytania jest wolne. Dzieci z zaburzoną percepcja wzrokową wykazują niechęć do głośnego czytania oraz trudności w rozumieniu czytanych treści.
Przykładowe ćwiczenia percepcji wzrokowej:
- odszukiwanie przez dziecko przedmiotów, ilustracji o takim samym kolorze,
- wskazywanie takich samych figur, kształtów, liter (różniących się np. wielkością)
- odszukiwanie przez dziecko figur, przedmiotów tej samej wielkości,
- ćwiczenia orientacji w przestrzeni i położenia przedmiotów względem siebie
- ćwiczenie umiejętności odwzorowywania i odszukiwania takich samych sekwencji
- układanie ilustracji według wzoru
- rozcinanie ilustracji wzdłuż zaznaczonych linii i układanie – puzzle,
- wskazywanie różnic w ilustracjach,
- układanie historyjek obrazkowych,
- dorysowywanie obrazkom brakujących elementów,
- odszukiwanie konturów nałożonych na siebie ilustracji,
- odszukiwanie w zestawie wyrazów takich, które zawierają wskazaną sylabę,
- porównywanie wyrazów różniących się jedną literą,
- łączenie w pary takich samych wyrazów, liter (ale zapisanych np. różną czcionką).
5. Analizator słuchowy: służy do odbioru bodźców słuchowych, w tym dźwięków mowy, ich spostrzegania i zapamiętywania. Dzięki niemu porozumiewamy się za pomocą mowy, pisania i czytania, o ile dobrze funkcjonują:
a) słuch fonemowy, czyli zdolność różnicowania głosek (np. z-s, w wyrazach „koza – kosa”, różniących się jedną cechą charakterystyczną – dźwięcznością),
b) umiejętności fonologiczne – świadomość fonologiczna , czyli umiejętność operowania między innymi głoskami i sylabami. Dzięki nim dziecko potrafi wyodrębnić zdania z potoku słów, słowa ze zdań, a także sylab i głosek ze słów. Prawidłowe funkcjonowanie tych operacji pozwala dziecku na tworzenie rymów, którą to umiejętność dzieci posiadają już we wczesnym dzieciństwie. Błędy charakterystyczne dla zaburzeń umiejętności fonologicznych to: przestawianie i opuszczanie liter,końcówek wyrazów, wolne tempo pisania i nasilenie błędów w pisaniu ze słuchu, błędy w czytaniu, długo utrzymujące się głoskowanie, wolne tempo i brak płynności w czytaniu, kłopoty w czytaniu wyrazów nieznanych, trudności w rozumieniu czytanych treści.
Nieprawidłowe funkcjonowanie analizatora słuchowego powoduje, w zależności od stopnia uszkodzenia:
– zaburzenia funkcji słuchowych,
– uszkodzenie słuchu,
– problemy w precyzyjnym postrzeganiu dźwięków mowy (objawiające się problemem z odróżnianiem podobnych głosek, trudnościami w dokonywaniu analizy i syntezy głoskowej słów, nieprawidłowym zapisywaniu słów),
– trudności w zapamiętywaniu nazw, szczególnie sekwencji głosek, cyfr, wyrazów, krótkich wierszyków, piosenek.
6. Percepcja słuchowa – związana jest z odbiorem mowy, a jej zaburzenia nie wynikają z uszkodzenia słuchu, lecz z nieprawidłowego dokonywania analizy i syntezy dźwięków mowy. Mówiąc o percepcji słuchowej, rozumiemy przez nią: rozpoznawanie dźwięków muzycznych (muzyka, śpiew), mechanicznych (stukot kół), dźwięków naturalnych (odgłosy przyrody, zwierząt). Zaburzeniom percepcji słuchowej mogą towarzyszyć wady wymowy, trudności w nauce języków obcych, trudności w wypowiadaniu się (określana mianem słabej ekspresji słownej), rozumieniu poleceń i instrukcji słownych, przypominaniu sobie nazw.
Przykładowe ćwiczenia słuchowe:
- Ćwiczenia słuchu fonemowego:
- porównywanie paronimów, czyli słów różniących się jedną głoską, np. kura – góra (dziecko mówi nam czy słyszy dwa takie same słowa, czy dwa inne),
- rozpoznawanie aliteracji, czyli występowania tej samej cząstki na początku par słów, czy w zwrotach, np. „Przecież pierwszy pana przeprosiłem panie Piotrze”
- zabawy w wyszukiwanie rymów,
- nauka wyliczanek, rymowanek (połączonych z wystukiwaniem rytmu),
- rozwijanie umiejętności fonologicznych:
- usprawnianie analizy i syntezy słuchowej słów (przykładowe ćwiczenia opisałam wyżej),
- ćwiczenia percepcji słuchowej:
- wysłuchiwanie i lokalizowanie dźwięków dochodzących z najbliższego otoczenia,
- różnicowanie i rozpoznawanie głosów przyrody oraz odgłosów wydawanych przez różne przedmioty codziennego użytku i dźwięków wydawanych przez instrumenty perkusyjne,
- rozpoznawanie głosów wydawanych przez zwierzęta (odsłuchiwanie nagranych dźwięków),
- rozpoznawanie głosów wydawanych przez pojazdy,
- rozpoznawanie głosów wydawanych przez przedmioty np. zegar, darcie papieru, kapanie wody z kranu),
- wskazywanie źródła dźwięku,
- rozpoznawanie melodii znanych piosenek;
- określenie właściwości dźwięków: wysokie-niskie, długie – krótkie,
- określanie czasu trwania sygnału akustycznego (długo-krótko,)
- określanie ilości nadawanych sygnałów dźwiękowych,
- określanie tempa nadawanego sygnału (szybko – wolno),
- określanie natężenia dźwięku (głośno – cicho).
7. Błędy specyficzne: to błędy typowe, charakterystyczne dla dysleksji rozwojowej, zależne od tego jaka funkcja rozwija się nieprawidłowo.
Błędy typowe dla zaburzeń percepcji pamięci wzrokowej:
– mylenie liter o podobnym kształcie (a-o, l-ł-t, n-m, n-r, u-w,e-ę, a-ą;
– mylne odtwarzanie położenia liter p-b, b-d, d-g, p-g, m-w, n-u;
– pomijanie znaków diakrytycznych;
– błędy typowo ortograficzne,
– nieróżnicowanie wielkich i małych liter;
Błędy typowe dla zaburzeń funkcji słuchowo – językowych:
– opuszczanie liter, końcówek lub cząstek wyrazów,
– dodawanie liter,
– podwajanie liter,
– przestawianie kolejności liter,
– łączenie i rozdzielanie wyrazów, błędy w pisownie łącznej i rozdzielnej,
– ubezdźwięcznianie głosek dźwięcznych w wyrazach (np. wyraz buty dziecko wymawia jako puty, dom – tom, góry – kury), co ma odzwierciedlenie w piśmie (dziecko pisze tak jak mówi),
– mylenie samogłosek i-y, i-j,
– mylenie wyrazów podobnie brzmiących,
– błędy w zmiękczeniach, itp.
8. Koordynacja wzrokowo – ruchowa – współdziałanie funkcji wzrokowych i ruchowych – manipulacyjnych, współpraca ruchów gałek ocznych z ruchami całego ciała, lub którejś z jego części. Dzieci z zaburzoną koordynacją wzrokowo – ruchową mają trudności z : ubieraniem się, prawidłowym rzucaniem i chwytaniem piłki; utrzymywaniem równowagi przy staniu na jednej nodze, podczas skakania; posługiwaniem się podstawowymi narzędziami i przedmiotami codziennego użytku; wykonywaniem prac plastycznych takich jak: rysowanie, wycinanie, wydzieranie, naklejanie; nauką pisania (utrzymywanie się w liniaturze zeszytu, silny nacisk ołówka).
9. Zmęczenie ręki piszącej: objaw dysgrafii wynikający ze zbyt silnej koncentracji na technice pisania, nadmiernego wysiłku wynikającego z napięcia mięśniowego. Wynika to ze słabej sprawności motorycznej ręki, zaburzeń koordynacji wzrokowo – ruchowej, wadliwego sposobu trzymania ołówka (długopisu) podczas pisania.
Propozycje ćwiczeń usprawniających grafomotorykę oraz koordynację wzrokowo – ruchową:
a) ćwiczenia rozmachowe mięśni rąk:
– swobodne kreślenie w powietrzu dużych kształtów (koła, fale, „leniwe ósemki”),
– kreślenie dużych płynnych linii: chorągiewką w powietrzu, patykiem na piasku, kredą na tablicy, kredkami na dużych arkuszach,
– zamalowywanie dowolnej bądź określonej przestrzeni (różne techniki),
– malowanie oburącz w powietrzu i na dużej kartce papieru,
b)ćwiczenia usprawniające mięśnie dłoni i palców:
– wypełnianie różnych konturów małymi kreseczkami (zawsze w kierunku od prawej do lewej) pionowo, poziomo, ukośnie, itp.
– kolorowanie kredkami małych i dużych konturów,
– zamalowywanie całej kartki,
– kopiowanie rysunków (przez kalkę techniczną),
– wodzenie palcem po wzorze bez odrywania ręki, a następnie pogrubienie konturu (M. Bogdanowicz, „Przygotowanie do nauki pisania. Ćwiczenia grafomotoryczne według Hanny Tymichowej),
– kreślenie różnych form według wzoru,
– prowadzenie linii między dwiema szerzej rozstawionymi – np. labirynty,
– malowanie pęczkiem waty małych i dużych chmur, kałuż, itp.
– rysowanie kredą na tablicy, na dużych arkuszach, na betonie,
– rysowanie świecą, tuszem,
– kreślenie patykiem na mokrej, gęsto pokrytej farbą powierzchni lub na tacy z piaskiem.
c) ćwiczenia płynnych ruchów pisarskich:
– obrysowywanie szablonów,
– rysowanie szlaczków,
– łączenie wyznaczonych punktów linią ciągłą.
d) usprawnianie końców palców:
– stukanie czubkami palców,
– malowanie palcami na przemian ruchem swobodnym, spokojnym,
– lepienie z plasteliny, modeliny,
– wyrywanki, naklejanki,
– nawlekanie koralików,
– zbieranie drobnych elementów palcami, a potem pęsetą,
– ugniatanie papierowych kul i rzucanie nimi do celu,
– zwijanie sznurka, włóczki,
– naśladowanie palcami gry na pianinie, padania deszczu, pisania na maszynie,
– wydzieranie i wycinanie nożyczkami po linii.
e) inne ćwiczenia usprawniające koordynację wzrokowo – ruchową:
– układanie figur geometrycznych z różnej wielkości koralików, klocków,
– układanie z patyczków płotów, drabin, domów…
– układanie różnych wzorów z tasiemki, kolorowej wełny,
– układanie z elementów mozaiki geometrycznej, postaci ludzi, zwierząt…
– dobieranie do konturów figur geometrycznych, takich samych figur i nałożenie na wzór (układanki geometryczne, nakładanki),
– układanie kompozycji figur geometrycznych wg wzoru i z pamięci,
– ćwiczenia w marszu: marsz na palcach, chodem bociana, z ćwiczeniem w reagowaniu na sygnał słowny: stój, naprzód,
– ćwiczenia w biegu: bieg z podskokami, w określonym kierunku,
– ćwiczenia na ławeczce: chodzenie wolno do przodu, posuwanie się do tyłu, posuwanie się bokiem, obracanie się na ławeczce,
– zabawy skoczne,
– zabawy z woreczkami: rzucanie i chwytanie obiema rękami, jedną ręką, w ruchu itp.,
– zagadki rysunkowe – kalambury,
– gry zręcznościowe,
– historyjki obrazkowe: układanie obrazków zgodnie z kolejnością zdarzeń,
– wyszukiwanie różnic na obrazkach.
10. Deficyty rozwojowe (inaczej dysfunkcje, parcjalne lub fragmentaryczne zaburzenia rozwoju psychomotorycznego – opóźnienie rozwoju psychomotorycznego):
a) zaburzenia parcjalne – obejmują większy obszar czynności. Ich przykładem jest opóźnienie rozwoju motoryki dużej (motoryki całego ciała) oraz motoryki małej (motoryki rąk, czynności manualnych) lub zaburzenie mowy (mówienia – mowy czynnej i rozumienia – mowy biernej),
b) zaburzenia fragmentaryczne – obejmują mniejszy obszar czynności. Ich przykładem jest opóźnienie tylko motoryki rąk (motoryka duża rozwija się bez problemu) lub tylko zaburzenia rozwoju mowy czynnej.
Opisane zaburzenia rozwojowe można eliminować za pomocą odpowiednio dobranych ćwiczeń korekcyjno – kompensacyjnych (przykłady wybranych ćwiczeń opisane są wcześniej).
11. Dostosowanie wymagań: zastosowanie takich kryteriów egzekwowania wiedzy i umiejętności, które uwzględniają możliwości i ograniczenia, a więc dysfunkcje oraz mocne strony rozwoju i funkcjonowania dziecka.
12. Dysleksja rozwojowa: specyficzne trudności w pisaniu i czytaniu u dzieci. Jest to syndrom zaburzeń uczenia się czytania (dysleksja) i opanowania poprawnej pisowni (dysortografia), którym często towarzyszy niski poziom graficzny pisma (dysgrafia).
Dysleksję i dysortografię stwierdza się u dzieci z prawidłowym rozwojem intelektualnym, pomimo którego utrzymują się trudności z opanowaniem umiejętności czytania i rozumienia czytanego tekstu oraz z opanowaniem poprawnej pisowni. U podłoża dysleksji leżą: zaburzenia uwagi, percepcji i pamięci wzrokowej i słuchowej, funkcji językowych, oraz ich koordynacji.
13. Głęboka dysleksja rozwojowa: jako podstawę rozpoznania M. Bogdanowicz wskazuje na zatrzymanie się na poziomie czytania elementarnego (kl. III) i nieosiągnięcie poziomu czytania zaawansowanego lub opóźnienie o 3 – 4 lata w zakresie umiejętności czytania. Zaburzeniom tym zwykle towarzyszą równie poważne zaburzenia opanowania poprawnej pisowni oraz trudności w budowaniu wypowiedzi pisemnych, błędy stylistyczne i interpunkcyjne. Uczniowie z głęboką dysleksją mogą być zwolnieni z nauki drugiego języka obcego (rozporządzenie MENiS 2002).
14. Integracja percepcyjno – motoryczna , funkcje percepcyjno – motoryczne: prawidłowy rozwój i współdziałanie funkcji: wzrokowych, słuchowo – językowych i ruchowych, dzięki którym możliwe jest opanowanie czynności pisania i czytania.
15. Lateralizacja:
a) jednorodna – dominacja czynności ruchowych jednej ze stron ciała (u większości ludzi prawej reki, oka, nogi). Za nieprawidłowy model uznaje się nieustaloną lateralizację, jeśli wystepuje ona po 6-7 roku życia.
b) lewostronna – dominacja lewej strony ciała,
c) prawostronna – dominacja prawej strony ciała,
d) nieustalona – brak dominacji określonej strony ciała – oburęczność, obuoczność, obunożność.
e) skrzyżowana – ustalona dominacja narządów ruchu i wzroku, jednakże nie po tej samej stronie ciała (np. dominacja prawego oka, lewej ręki i lewej nogi).
Ćwiczenia utrwalające lateralizację:
– wskazywanie przez dziecko prawej i lewej części ciała – np. „na prawa rękę załóż czerwoną rękawiczkę”,
– wskazywanie przez dziecko własnych części ciała nazywanych przez nauczyciela:
– „podaj mi prawą rękę”, „podnieś lewą nogę do góry”, „dotknij prawą ręką do lewego oka”, „dotknij lewym łokciem do prawego kolana”, „pokaż lewą ręką prawe ucho”, „podnieś lewą rękę i prawą nogę”,
– wskazywanie przez dziecko części ciała osoby, stojącej tyłem do dziecka/przodem do
dziecka: „pokaż jej lewą rękę”, „dotknij jego prawej nogi”, „chwyć swoją lewą ręką jego prawą dłoń” itp.
– obrysowywanie różnych części ciała na rysunkach postaci oraz nazywanie ich – po
zademonstrowaniu dziecku na czym polega obrysowywanie prosimy „obrysuj temu ludzikowi
czerwoną kredką prawą nogę, a zieloną kredką lewą rękę” itp.
– zabawa w cień – odtwarzanie ruchów nauczyciela stojącego tyłem do dziecka, połączone z
nazywaniem ich: „teraz będziemy udawać, że jesteś lustrem, musisz robić to, co ja”: „podnosimy lewą rękę do góry”, „prawa ręka w bok itp.”
– zabawa w pomnik – układanie ciała wg instrukcji: „stań na lewej nodze i podnieś prawą
rękę do góry” itp
– chodzenie „po labiryncie” według instrukcji słownej – „idź dwa kroki do przodu, teraz
trzy kroki w prawo, dwa kroki w lewo, teraz jeden do tyłu …”
– wskazywanie kierunku skąd dochodzi głos (dziecko stoi z zamkniętymi lub zawiązanymi
oczami, nauczyciel uderza w bębenek stając w różnej lokalizacji względem dziecka) –
„słyszysz bębenek z prawej czy lewej strony?”
– szukanie ukrytego przedmiotu według mapy lub informacji werbalnych: „idź na lewo od szafy”, „szukaj na prawo od okna”,
– zgadywanki: „co w sali znajduje się po twojej prawie stronie”, „co znajduje się po lewej stronie okna”,
– układanie klocków/patyczków wg instrukcji: „połóż czerwony klocek po środku, po
jego lewej stronie dołóż zielony trójkąt…” itp.
– segregowanie obrazków przedstawiających postacie wg kryterium położenia: „wybierz obrazki na których osoby trzymają coś w prawej ręce”, „wybierz obrazki, na których osoby stoją na lewej nodze”,
– dobieranie rysunków podobnych do siebie ze względu na jednakowy układ elementów: „znajdź wszystkie kartoniki, na których autko zaparkowało w lewym górnym rogu”,
– zabawa w robota – dziecko ma za zadanie wykonywać polecenia: „weź lewą ręką czerwony klocek i połóż po mojej prawej stronie (siedzimy przed dzieckiem przodem), „chwyć żółtą kredkę i połóż ją po lewej stronie na ławce”, „weź do prawej ręki ołówek i połóż go na krześle po twojej prawej stronie”,
– tworzenie rysunku wg instrukcji: „narysuj koło po środku kartki, po prawej stronie koła narysuj kwadrat…”, „narysuj słońce w prawym górnym rogu kartki, w lewym dolnym rogu umieść kwiatek”,
– chodzenie po kamieniach w dwóch kolorach „lewa noga na zielony, prawa noga na
czerwony”.
16. Motoryka duża: sprawność ruchowa całego ciała (np. zdolność jeżdżenia na rowerze, na hulajnodze, utrzymywania równowagi całego ciała itp.)
17. Motoryka mała: sprawność ruchowa rąk w zakresie precyzji ruchów rąk (podczas pisania, czynności samoobsługowych, itp.)
18. Motoryka narządów mowy: sprawność ruchowa narządów mowy, decydująca w głównej mierze o poprawnej wymowie.
19. Pamięć mimowolna: zdolność od przyswajania wiedzy w sposób mimowolny, nieuświadomiony, bez większego wysiłku. Dobra pamięć miomowolna sprzyja uczeniu się wielu szczegółów, danych ilościowych, szeregu liczb, dat. Dzieci o słabej pamięci mechanicznej muszą intensywnie rozwijać myślenie logiczne, dowolne. Nie wynoszą zbyt wiele z lekcji, w związku z czym muszą więcej czasu na naukę poświęcić w domu.
20. Pamięć wzrokowa: Zdolność do uczenia się za pomocą utrwalania i przypominania informacji wizualnej .
Przykładowe ćwiczenia pamięci wzrokowej:
– układanie puzzli, po uprzednim przyjrzeniu się całemu obrazkowi,
– gra „memory”,
– dziecko przygląda się przez chwilę ilustracji, po czym odpowiada na pytania nauczyciela dotyczące szczegółów na niej widocznych (bez patrzenia na ilustrację),
– dorysowywanie szczegółów brakujących na ilustracji podobnej do tej, którą dziecko oglądało przed chwilą,
– zabawa „czego brakuje” – rozkładamy przed dzieckiem zestaw ilustracji. Dziecko zapamiętuje ich nazwy i ułożenie. Zamyka oczy a nauczyciel zabiera, lub zmienia kolejność ułożenia ilustracji. Dziecko musi odgadnąć którego obrazka brakuje, lub prawidłowo ułożyć zamienione ilustracje.
21. Pamięć słuchowa: zdolność do uczenia się za pomocą utrwalania i przypominania informacji dźwiękowej.
22. Pamięć słuchowa bezpośrednia (pamięć świeża): pozwala zapamiętać i natychmiast odtworzyć usłyszany materiał. Wykorzystujemy ją podczas pisania dyktand, pisania z pamięci. Zdolność pamięci bezpośredniej jest ograniczona do kilkudziesięciu sekund, po czym materiał utrwala się w pamięci długoterminowej lub ulega zapomnieniu. Zaburzenia pamięci bezpośredniej powodują u ucznia trudności z:
– zapamiętaniem dwóch poleceń jednocześnie,
– zapamiętaniem długich zdań,
– zrozumieniem wypowiedzi w języku obcym,
– liczeniem w pamięci.
23. Pamięć sekwencyjna: zdolność do przyswajania, utrwalania i przypominania sekwencji cyfr, nazw (pór roku, dni, miesięcy a także układów gimnastycznych, zapisów reakcji chemicznych, przekształceń matematycznych).
Przykładowe ćwiczenia pamięci słuchowej:
– odtwarzanie przez dziecko rytmu wystukanego najpierw przez nauczyciela,
– kilkukrotne powtarzanie dziecku np. 10 wyrazów. Po chwili dziecko ma odtworzyć te wyrazy w tej samej kolejności.
– odczytanie dziecku historyjki. Zadajemy dziecku pytanie dotyczące szczegółów danej historyjki.
– włączenie nagrania sekwencji dźwięków (np. pianino, gitara, trójkąt, bębenek). Po wysłuchaniu, dziecko mówi jakie instrumenty słyszało i w jakiej kolejności.
24. Sprawność manualna obniżona: opóźnienie lub nieprawidłowy rozwój motoryki rąk. Niska sprawność manualna powoduje trudności: z posługiwaniem się nożyczkami, w samoobsłudze, słaby poziom graficzny pisma, niestaranność w pisaniu, wolne tempo pisania, nieprawidłowy uchwyt narzędzi pisarskich, zbyt mocny nacisk ręki na długopis (kredkę, ołówek).
Przykłady ćwiczeń sprawności manualnej opisane zostały przy punkcie 9 (sprawność grafomotoryczna)
25. Terapia pedagogiczna: zajęcia korekcyjno – kompensacyjne, które mają na celu usprawnienie zaburzonych funkcji i wyrównanie deficytów rozwojowych.
Opracowała: Joanna Sendlewska
Bibliografia:
1. M. Bogdanowicz, A. Adryjanek, „Uczeń z dysleksją w szkole”, Gdynia 2005